KOCIA ANATOMIA

Kot jest przede wszystkim łowcą, toteż jego eleganckie i silne ciało zostało skonstruowane tak, by mogło sprostać temu zadaniu. Jak zobaczymy w tym rozdziale, jego zgrabny szkielet, silne mięśnie, krótki przewód pokarmowy, wyostrzone zmysły i ostre zęby są typowe dla przedstawiciela mięsożerców. Nawet ta cecha fizyczna, która najbardziej zachwyca ludzi - wspaniałe futro - ma na celu zapewnienie ciepła i ochronę przed wilgocią podczas polowania, natomiast jego barwa i wzór pozwalają kotu pozostać niezauważonym przez ofiarę.
Budowa kota

Podobnie jak my, kot należy do rodziny ssaków, mamy zatem wiele cech wspólnych: szkielet, organy wewnętrzne i tkanki, mięśnie, układ krążenia.Ale człowiek jest wszystkożerny, kot zaś żywi się wyłącznie mięsem, toteż wykształciły się u niego pewne cechy, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania łowcy.
Organy wewnętrzne

Kocie serce, płuca, nerki i inne organy mają podobną budowę i funkcje jak u pozostałych ssaków.

Mózg

Kot jest łowcą, toteż najlepiej są u niego wykształcone te partie mózgu, które rejestruję i analizują bodźce zmysłowe. Płat czołowy ("siedziba" inteligencji) jest znacznie mniej rozwinięty niż u naczelnych, takich jak małpa człekokształtna czy człowiek.

Przewód pokarmowy

Kot jest niemal wyłącznie mięsożerny, toteż jego przewód pokarmowy dostosowany został do diety mięsnej i ma znacznie krótsze jelita niż przewód pokarmowy zwierząt wszystkożernych, takich jak pies czy człowiek. Kot domowy ma jednak dłuższe jelita niż kot dziko żyjący, zapewne w wyniku większego zróżnicowania pokarmu, przypominającego dietę wszystkożerców.

Szkielet

Koci szkielet, pominąwszy jego wielkość, przypomina kościec ludzki. Niemniej istnieją dwie zasadnicze różnice - poza, oczywiście, przystosowaniem szkieletu ludzkiego do pozycji wyprostowanej.
Po pierwsze kręgosłup kota zawiera więcej kręgów, co wynika z posiadania przez to zwierzę ogona. Kręgosłup składa się z kręgów różnego typu: 7 kręgów szyjnych, 13 piersiowych, 7 lędźwiowych, 3 krzyżowe i 14 -28 kręgów ogonowych. (Nawet pozbawiony ogona kot rasy manks ma przynajmniej trzy kręgi ogonowe). Wszystkie te kręgi są znacznie luźniej ze sobą połączone niż kręgi kośćca ludzkiego, dzięki czemu koci kręgosłup jest niezwykle elastyczny. To właśnie dzięki tej czasze kot potrafi wygiąć grzbiet w pałąk i manewrować ciałem w sposób pozwalający mu się przecisnąć przez najmniejsze szczeliny.
Po drugie kot nie ma kości obojczykowej, jedynie bardzo zredukowany fragment tkanki obojczykowej, tkwiący głęboko w mięśniu piersiowym.Istnienie obojczyka poszerzyłoby niepotrzebnie klatkę piersiową, ograniczając tym samym możliwość przeciskania się przez małe otwory, a także skracając długość kroku zwierzęcia. Owa modyfikacja konstrukcji szkieletu była możliwa dzięki temu, że kotu nie jest potrzebna unoszenia w górę przedramienia.

Głowa

Kształt i budowa kociej głowy są typowe dla drapieżników: rozbudowane i silne szczęki, oczy przystosowane do widzenia w półmroku i czujne uszy. Uzębienie jest również typowe dla drapieżcy: duże kły, służące do kąsania, i ostre trzonowce, przystosowane do rozrywania mięsa. Dodatkowo siłę ukąszenia wzmagają krótkie i mocne szczęki, poruszane przez niezwykle silne wiązki mięśni. W czaszce kota widać duże przestrzenie przeznaczone dla mięśni szczęk i szui oraz pogrubione łuki kostne, wzmacniające te części czaszki, które podczas gryzienia bywają silniej obciążone. Kocia czaszka charakteryzuje się także wyjątkowo dobrze rozwiniętymi kostkami słuchowymi oraz dużymi, puchowymi puszkami słuchowymi, wzmagającymi wrażliwość na pewne częstotliwości dźwięków, zwłaszcza na wysokie lub szeleszczące dźwięki wydawane przez gryzonie lub ssaki.

Mięśnie

Mięśnie kota wspomagają giętki, typowy dla łowcy kręgosłup, zapewniając w razie potrzeby maksimum efektywności i siły. Silnie rozwinięte są u kota mięśnie szczęk, nóg i grzbietu, ułatwiające pogoń i zabijanie ofiary. Podobnie jak jego dziko żyjący krewni, kot domowy, dzięki uzupełniającej się budowie kośćca i mięśni, wydatkuje podczas zwykłego chodu minimalną ilość energii, zachowując siły na polowanie.

Wielkość i kształt

U kota domowego nie występuje tak ogromna różnorodność wielkości i kształtów, jak w przypadku psów rasowych. Istnieją jednak trzy zasadnicze wzorce sylwetki, przedstawione na rysunku poniżej. Przeciętny dorosły kot ma około 30 cm wysokości w kłębie i 45 cm długości mierzonej od głowy do nasady ogona; jego ogon ma przeciętnie 30 cm długości.

Waga

Przeciętny kot domowy waży od 2,75 do 5,5 kg. Niemniej od czasu do czasu słyszy się o kocich rekordzistach wagi ciężkiej, zaś rekordzistą absolutnym był kot ważący 18 kg. Dla porównania, najmniejszy z dzikich kotów, rdzawy cętkowany kot indyjski, rzadko osiąga wagę powyżej 1,25 kg. W przeciwieństwie do ludzi, koty potrafią zazwyczaj zachować nieskazitelną linię bez uciekania się do ćwiczeń odchudzających na sali gimnastycznej czy porannych biegów. Niektórzy twierdzą, że typowe dla wszystkich kotów przeciąganie się wystarcza w zupełności do utrzymania dobrej formy. Całkowity brak ruchu i przekarmianie przez szczodrych ludzi mogą z czasem doprowadzić do otyłości, jednak przypadłość ta nie wpływa na pogorszenie się stanu zdrowia czy skrócenie długości życia, tak jak to bywa w przypadku ludzi i psów.

Poruszanie się

Ruchy kota powinny być szybkie, zwinne i ciche, jak na prawdziwego łowcę przystało. Stąd budowa kociego szkieletu, układu mięśniowego i kończyn służy przede wszystkim temu celowi.

Chód

Podczas chodu kot porusza się z maksymalną oszczędnością sił i jednoczesnym minimalnym zużyciu energii. Kot podnosi nogi na krzyż. ruchowi przedniej kończyny towarzyszy zawsze ruch kończyny tylnej położonej po przekątnej, tak więc wzór chodu kota, przedstawiony na rysunku poniżej to: lewa łapa przednia, prawa łapa tylna, prawa łapa przednia, lewa łapa tylna. Środek ciężkości wypada u kota bliżej głowy niż ogona, tak więc łapy przednie utrzymują ciężar ciała, tylne zaś odpowiedzialne są za jego ruch naprzód.

Bieg

Jako biegacze, koty sa raczej krótko- niż długodystansowcami. Budowa ich kończyn przystosowana jest do nagłych, szybkich zrywów, Kiedy kot biegnie, nie wyrzuca przed siebie łap, żeby zaraz potem dotknąć nimi powierzchni, przeciwnie, prostuje je w powietrzu, po czym w pełnym pędzie wykonuje nimi ruch ku dołowi i w tył. Giętki kręgosłup pozwala kotu przesuwać do przodu tylną część ciała nawet wtedy, gdy przednie łapy opierają się o ziemię. Tak więc, zamiast zwiększać prędkość poprzez częstszy kontakt nóg z podłożem, kot wyciąga w powietrzu swój tułów, zwiększając tym samym długość kroku. W miarę zwiększania się szybkości różnica w czasie między wyrzutem lewej i prawej łapy zmniejsza się. Tak więc w ramach każdego z cyklów ruchów wykonywanych przez kończyny czas pozostaje ten sam (około pół sekundy), zwiększa się natomiast pokonywana odległość. W pełnym biegu kot domowy przemierza w ciągu jednego cyklu trzy długości własnego ciała (ok, 50 km/h). Jego dziki kuzyn, gepard. jest najszybszym biegaczem wśród kotowatych; osiąga maksymalną prędkość 112 km/h.

Wspinaczka

Siła mięśni grzbietu i tylnych nóg pozwala kotu na bardzo efektywną wspinaczkę. Wyciągając naprzód przednie łapy z rozczapierzonymi i zagiętymi pazurami, szuka dla nich punktu oparcia. Wdrapywanie się zazwyczaj rozpoczyna się od skoku, pozwalającego na szybkie osiągnięcie pewnej wysokości, ale po wdrapaniu się na wybrane miejsce, kot ma poważne kłopoty z zejściem na dół. Jego pazury są zakrzywione w jednym kierunku, toteż silne łapy tylne nie są w stanie utrzymać ciężaru wiszącego głową w dół ciała. Dlatego właśnie koty tak często nie potrafią zejść z drzewa o własnych siłach. Zdarza się, że kot schodzi w dół obejmując przednimi łapami pień, a tylnymi wykonując ruchy przypominające pedałowanie. Jest to w pewnym sensie czynność dla kota poniżająca.

Skoki

Silne mięśnie grzbietu i tylnych nóg pozwalają kotu na wykonywanie długich skoków. Kot najpierw przykuca, zniżając miednicę i zginając stawy biodrowy, kolanowy i skokowy. Te trzy stawy mają ograniczoną ruchliwość boczną, ich budowa pozwala jedynie na działanie w kierunku równoległym do długości ciała. W chwili skurczu mięśni stawy biodrowy, kolanowy i skokowy są gwałtownie wyprostowywane, dzięki czemu całe ciało zostaje silnie wyrzucone w przód.

Budowa kończyn

Kości kończyn kocich, podobnie jak wszystkich zwierząt mięsożernych, przypominają budową kości ludzkie. U większości ssaków długość poszczególnych segmentów kończyn zmniejsza się stopniowo w kierunku od tułowia do palców. Tak więc kość udowa jest dłuższa od kości goleniowej, ta zaś jest dłuższa niż stopa. L biegaczy jednak można zaobserwować tendencję odwrotną: stopy są dłuższe, zaś kości położone najbliżej tułowia stosunkowo krótsze. Zasada ta stosuje się także i do kota, który musi odbywać szybkie biegi na krótkich dystansach. Niemniej wystąpiły tu pewne modyfikacje, bowiem kot wykorzystuje łapy także i do innych celów, takich na przykład jak chwytanie zdobyczy.

BUDOWA KOŃCZYNY

Koty są czworonogami, toteż budowa ich kończyn przednich różni się zasadniczo od budowy naszych ramion. Wąska klatka piersiowa i brak kości obojczykowej umożliwiają im znacznie swobodniejsze wykonywanie skrętów i zwrotów oraz pozwalają na wydłużony krok.

Stopy

W odróżnieniu od wielu drapieżników kot jest zwierzęciem palcochodnym. U zwierząt stopochodnych ciężar ciała rozkłada się na kilka kości (odpowiedników ludzkich kości palców i dłoni) kładzionych płasko na ziemi. Palcochodny kot opiera się o podłoże końcami palców. Jest to znakomite przystosowanie do szybkich biegów, dające się porównać ze sposobem stawiania stóp przez sprinterów. Stopy kotowatych są często narażone na urazy związane z szybkim biegiem czy upadkiem z wysokości. Łagodzi je tkanka więzadłowa, spowijająca szczelnie kości stopy oraz układ kości nadgarstka i kostki, uniemożliwiający ruch boczny. Poduszeczki stóp kota domowego pokrywa zmodyfikowana skóra, wyściela je zaś warstwa gęstej tkanki łącznej, dzięki czemu są one twardsze niż pozostałe powłoki ciała. Pełnią one potrójną rolę: absorbują siłę uderzenia, pomagają utrzymywać kości palców w jednym miejscu i służą do wyhamowywania prędkości. Wszystkie koty zdolne są do wykonywania nagłych zwrotów w pełnym biegu. Szczególnie celuje w tym gepard. Poduszeczki jego stóp są rowkowane i przypominają do złudzenia opony samochodowe. Pozostali przedstawiciele kotowatych, w tym także i kot domowy, mają gładkie poduszeczki, "jeżdżą" zatem na "łysych oponach".

Równowaga

Koci zmysł równowagi jest bez wątpienia lepiej wykształcony od naszego. Dzieje się tak za sprawą niezwykle szybkiego przekazywania bodźców wzrokowych do mięśni i stawów. Ponadto kot wyposażony jest w ogon. który spełnia to samo zadanie co długi drąg w rękach chodzącego po linie akrobaty - służy jako przeciwwaga. I tak na przykład, u kota spacerującego po wąskim murze lub płocie, kiedy zwierzę chce wychylić się w bok, by się czemuś przyjrzeć, środek ciężkości ulega przesunięciu. Kot automatycznie przenosi wówczas ogon na drugą stronę, utrzymując tym samym ciało w równowadze i zapobiegając upadkowi. Ogon spełnia też rolę przeciwwagi przy nagłych zwrotach w pełnym galopie.

Opadanie na cztery łapy

Kiedy kot spada w dół, jego oczy i aparat przedsionkowy (jeden ze złożonych organów ucha środkowego) przekazują do mózgu dane o położeniu głowy względem ziemi. Kiedy głowa zmienia położenie, konfiguracja kryształów i płynu w aparacie przedsionkowym ulega zakłóceniu, ruch ten jest natychmiast rejestrowany przez stykające się z nimi zakończenia nerwowe i przekazany do mózgu, W ciągu ułamka sekundy mózg odbiera bodziec i wysyła polecenie ustawienia głowy nosem do ziemi. Reszta ciała dostosowuje się do ułożenia głowy i w chwili upadku kot jest gotowy do miękkiego lądowania. U kociąt struktury ucha wewnętrznego są już w pełni wykształcone w chwili przyjścia na świat, ale zamknięte oczy uniemożliwiają widzenie. Dlatego też odruch regulowania ułożenia ciała pojawia się dopiero z chwilą otwarcia przez kocięta oczu.

Zęby

Główne funkcje uzębienia drapieżców to zabijanie ofiary i rozrywanie mięsa. Klasyczny system uśmiercania ofiary stosowany przez kotowate polega na przebiciu kłami karku ofiary i oddzieleniu od siebie dwóch sąsiadujących ze sobą kręgów szyjnych. Niektórzy uczeni wysuwają hipotezę, że rozstaw kłów poszczególnych kotowatych odpowiada odległości między kręgami szyjnymi potencjalnej ofiary. Innymi słowy, kły naszego pupilka zostały obstalowane na miarę odpowiadającą numerowi kołnierzyka domowej myszy. Kiedy kot zatapia kły w karku ofiary, szuka odpowiedniego miejsca, zanim ostatecznie zaciśnie szczęki. Kot jest w stanie określić, czy miejsce jest właściwe czy nie. dzięki licznym zakończeniom nerwowym okalającym zęby.

Zęby drapieżcy

Imponujące i groźne uzębienie kom domowego jest znakomicie przystosowane do zwyczajów mięsożercy i patrz poniżej.

Zęby kota zbudowane są, podobnie jak nasze, z zębiny i szkliwa. Niemniej ich budowa i funkcje są nieco inne niż u ludzi, ponieważ szczęki kocia przystosowane są do diety drapieżnika, ludzkie zaś do diety wszystkożercy. Kocie zęby trzonowe służ^ wyłącznie do cięcia - nie ma tu mowy o miażdżeniu czy żuciu. Zęby łamacze (ostatni ząb przedtrzonowy w szczęce górnej i pierwszy ząb trzonowy w żuchwie) służą do rozrywania mięsa. Są większe od zębów trzonowych i mają kształt stożkowatych ostrzy.

Okrywa włosowa (futro)

Cechą wspólną wszystkich kotowatych - z wyjątkiem sfinksów - jest wspaniałe futro. Jego główna funkcja to ochrona przed chłodem, upałem i wilgocią; futro jest niejako dachem dla kociego ciała.

Barwa i wzór okrywy

W wyniku selektywnej hodowli kotów rasowych, wykorzystującej naturalne mutacje, uzyskano barwy i odcienie nie spotykane u innych dziko żyjących kotowatych. Podstawowym deseniem umaszczenia kotowatych są pręgi typu tygrysiego. Każdy kot jest w gruncie rzeczy utajonym "tygryskiem". Dzięki takiemu umaszczeniu koty wydają się nie mieć określonego kształtu, dzięki czemu wtapiają się w otoczenie, stając się niewidocznymi dla swych ofiar. Niemałą rolę odgrywa w tym kamuflażu także barwa futra, u dzikich kotowatych dostosowana do kolorów dominujących w otoczeniu. Koty płowe pochodzą z rejonów półpustynnych, ciemnocętkowane z obszarów zalesionych, pręgowane z prerii lub puszczy tropikalnej. Drugą funkcją barwy i wzoru okrywy jest wspomaganie ekspresji i porozumiewania się. Oznaki na pyszczku kota podkreślają wyraz mordki, oczu i uszu, i tak na przykład ciemne obramowanie warg podkreśli groźbę zawartą w grymasie odsłaniania kłów, zaś oznaki na końcu ogona kotki będą dla kociąt znakiem rozpoznawczym, za którym należy podążać. Środowisko naturalne wpływa także na rodzaj okrywy. W zimnych rejonach górskich kocia sierść bywa długa i gęsta, z natłuszczonymi i wodoszczelnymi włosami przewodnimi. Często też o typie okrywy decydują mutacje, jak na przykład u kędzierzawych reksów.

DŁUGOŚĆ I GĘSTOŚĆ OKRYWY

Istnieją trzy rodzaje włosów tworzących kocie futerko: włosy okrywowe (zaznaczone tu kolorem pomarańczowym) oraz dwojakiego rodzaju włosy podszycia - szczeciniaste włosy ościste (kolor brązowy) oraz miękkie, falujące włosy puchowe (kolor niebieski).

OCZY

Mimo że podstawowe organy wewnętrzne kotów nie różnią się zbytnio od ogólnego wzorca przyjętego dla ssaków, ich organy zmysłowe, w tym także oczy, wykazują większy stopień specjalizacji i modyfikacji niezbędnych dla łowcy.

Ostrość kociego wzroku

W całkowitych ciemnościach koty widzą równie źle jak ludzie, ale budowa ich oczu sprawia, że zdolne są do ostrego widzenia przy najsłabszym nawet oświetleniu. Kocie oko rejestruje i analizuje najmniejsze ślady światła. Proporcjonalnie jego siatkówka nie jest większa niż u człowieka, niemniej dociera do niej znacznie więcej bodźców świetlnych, a to za sprawą znacznie większych rozmiarów rogówki, soczewki i otworu źrenicy. Soczewka i rogówka są położone bliżej siatkówki, toteż ich wypukłość została znacznie zwiększona, by skupiać światło z większą ostrością. Inną zaletą tego rozwiązania jest to, że gałka oczna ma bardziej okrągły i skrócony kształt, dzięki czemu poszerza się znacznie kąt widzenia.

Widzenie w ciemności

Oko ludzkie nie jest wyposażone w mechanizm zbierający promienie świetlne, właściwy oczom kotów i niektórych innych zwierząt, czyli irydyzujący nabłonek naczyniówki (tapatum lucidum). Owa błona odblaskowa położona jest za siatkówką i składa się z warstw (ich liczba dochodzić może do 15) o specjalnych komórek odblaskowych, działających na zasadzie lustra.

Kocie oczy w nocy

W ciemności oczy kota nabierają charakterystycznego zielonkawego lub złotego blasku. Efekt ten spowodowany jest szerokim otwarciem źrenic i odbijaniem się światła od irydyzującego nabłonka rogówki.

JAK FUNKCJONUJE KOCIE OKO

Funkcjonowanie oka przypomina z grubsza rzecz biorąc działanie aparatu fotograficznego. Promień świetlny przechodzi przez otwór (czyli źrenicę) o dającej się regulować wielkości, kontrolujący natężenie przepuszczanego światła, po czym zostaje skupiony przez soczewkę. W aparacie fotograficznym soczewka przesuwa się w przód i w tył, soczewka kociego oka ustawia ostrość poprze; zmianę kształtu wywołaną ruchami mięśni. W końcu światło pada na siatkówkę (odpowiednik błony fotograficznej), skąd nerw wzrokowy odprowadza bodźce do odpowiednich ośrodków w mózgu. Siatkówka kociego oka, podobnie jak u ludzi, zbudowana jest z dwojakiego rodzaju komórek receptorowych: pręcików i czopków. Pręciki odpowiadają za dobre widzenie w nocy i postrzegani minimalnego natężenia światła, czopki pełnią funkcj różnicującą. Oko kola zawiera stosunkowo więcej pręcików i mniej czopków niż oko ludzkie, jest wrażliwsze na niskie natężenie światła, brak mu jednak zdolności rozpoznawania szczegółów.

Efekt padania światła na źrenicę

Szczelinowa budowa kociej źrenicy zabezpiecza siatkówkę przed zbyt wielkim natężeniem światła. Oczywiście całkowite zamknięcie światła źrenicy byłoby bezcelowe, dublowałoby bowiem funkcje powieki. Tak więc przy maksymalnym zwężeniu źrenicy zamyka się ona jedynie w części środkowej, zaś na końcach pozostawia otwory wielkości główki od szpilki.

POLA WIDZENIA

Kiedy polu widzenia oka lewego i prawego zachodzą na siebie, mamy do czynienia z efektem stereoskopowym. Fola widzenia naszych oczu zachodzą na siebie w większym stopniu niż u kota, u psa natomiast w mniejszym

Wady i zalety kociego wzroku

Kot, podobnie jak ludzie, jest zdolny do widzenia dwuocznego. Oznacza to, że pola widzenia obu oczu zachodzą na siebie, jak to widać na rysunku obok. Zachodzenie to jest niezbędnym warunkiem dla powstania efektu stereoskopowego - jedno oko działające w polu widzenia, które nie zachodzi na pole widzenia drugiego, nie jest w stanie odbierać wrażeń trójwymiarowych. Widzenie dwuoczne jest niezwykle istotnym atrybutem łowcy, ponieważ musi on bezbłędnie ocenić odległość dzielącą go od ofiary przed rozpoczęciem ataku. Umiejętność oceny odległości jest wprawdzie u kota mniejsza niż u człowieka, lecz większa niż u psa. Nasze pole widzenia nic jest tak rozległe jak pole widzenia kota, ale nadrabiamy ten brak znacznie większą ruchliwością oka, dzięki dużemu obszarowi białej twardówki otaczającej tęczówkę.

Ostrość widzenia

Kiedy oko skupia się na oglądanym przedmiocie, kształt jego soczewki jest modyfikowany przez małe mięśnie usytuowane tuż za tęczówką (proces określany jako akomodacja). Skurcz mięśni powoduje uwypuklenie się soczewki, wzrok zaś skupia się na przedmiotach znajdujących się w pobliżu; podczas rozkurczania się mięśni soczewka staje się płaska, oko zaś widzi ostro przedmioty znajdujące się w oddali, łnaczej niż u większości zwierząt, zdolność akomodacyjna kociego oka jest rozwinięta niemal w takim samym stopniu jak u ludzi.

Czy koty rozróżniają kolory?

Dawniej uważano, że koty są daltonistami, postrzegającymi świat w czarno-szaro-białych barwach. Pogląd ten został jednak obalony, udało się bowiem nauczyć niektóre koty - po długim okresie szkolenia - rozróżniania barw. Wielu uczonych sądzi, że koty po prostu nie zwracają uwagi na kolory - wprawdzie są one przez nie postrzegane, niemniej nie mają dla nich istotnego znaczenia.

Uszy

Dobry wzrok to tylko jeden z atutów myśliwego; równic ważny jest dlań wyostrzony słuch. Koty i ludzie posiadają niemal jednakową zdolność ustalania położenia źródła dźwięku i potrafią w 75 przypadkaeh na 100 rozróżniać dźwięki pochodzące ze źródeł oddalonych od siebie zaledwie o 5 stopni. Złożona budowa ucha zewnętrznego, podobnie jak w przypadku ludzi, pozwala kotom rozróżniać odcienie jakości dźwięku, dzięki którym potrafi bezbłędnie ustalić miejsce przebywania ofiary. Czaszka kota zawiera dwie duże komory słuchowe, dzięki którym zwierzę jest w stanie usłyszeć dźwięki o określonej częstotliwości, takie na przykład, jak wysokie tony wydawane przez małe gryzonie. Wrażliwość słuchowa na dźwięki o wysokiej częstotliwości jest u człowieka nieporównywalnie niższa niż u kota czy psa. Kot słyszy dźwięki o dwie oktawy wyższe niż najwyższy dźwięk słyszalny dla człowieka i - co ciekawsze - dźwięki o pół oktawy wyższe niż najwyższy dźwięk rejestrowany przez ucho psa. Ponadto kot potrafi doskonale różnicować wysokości dźwięków: dojrzałe, zwierzę jest w stanie wyodrębnić dźwięki różniące się od siebie od jednej piątej do jednej dziesiątej tonu. Podobnie jak to ma miejsce u ludzi, kocia wrażliwość na wysokie tony ulega z wiekiem stępieniu. Stopniowe zanikanie tej wrażliwości może się rozpocząć już nawet w wieku 3 lat, wyraźne ubytki da się stwierdzić u zwierząt czteroipółletnich.

Zmysł węchu i smaku

Jednym z powodów, dla których kolor nie ma dla kotów większego znaczenia informacyjnego, jest fakt, że korzystają one w większym niż my stopniu z danych dostarczanych przez zmysł węchu i smaku.

Nos i powonienie

U części dlugonosych zwierząt, u których wyściólka nabłonka węchowego jest tak pofałdowana, że zwiększa się znacznie jej powierzchnia, zmysł powonienia jest bardzo dobrze rozwinięty. I tak na przykład długi nos foksteriera zawiera około 147 milionów wyspecjalizowanych zakończeń nerwowych. Kot posiada ich około 19 milionów, ludzie muszą się zadowolić pięcioma milionami. Nos kola jest szczególnie wrażliwy na zapachy zawierające związki azotu. Wrażliwość ta pozwala kotu unikać nadpsntego czy nawet lekko zleżałego pożywienia, które emituje związki chemiczne o dużej zawartości azotu.

Kot i kocimiętka

Aż trudno uwierzyć, w jaki trans wpada kot na widok kocimiętki (nepeta cataria). Obserwując kota, któremu podano to ziele, jesteśmy świadkami niemal miłosnego uniesienia. Zachowanie to jest identyczne z zachowaniem kocura w obecności samicy w okresie rui. Zapach kocimiętki podnieca koty najprawdopodobniej dzięki zawartości związku chemicznego z grupy atraktantów, podobnego do substancji wydalanej przez samicę z moczem. Sam obserwowałem dzikie koty reagujące na kocimiętke w identyczny sposób. Zapach ten podnieca także samiec i kastrowane samce, ale nie tak silnie jak kocury. Inne ziele, waleriana, również może wywołać podobne zachowania.

JAK FUNKCJONUJĄ ORGANY WĘCHOWE I SMAKOWE

Nos koci, podobnie jak ludzki, wyścielony jesl od wewnątrz błoną śluzową. Cześć tej śluzówki, położona głęboko w jamie nosowej, zawiera rakończenis nerwowe.

Jak odbierane są wrażenia smakowo-węchowe

Cząstki przenoszone przez powietrze osiadają na błonie śluzowej i drażnią zakończenia nerwowe, które za pomocą włókien nerwowych przesyłają sygnały do ośrodka węchowego w mózgu. Wrażenia smakowe odbierane są przez kubki smakowe rozmieszczone na języku i pTzcsyłanc do tego samego ośrodka.

Organ Jacobsona

Koty wyposażone są w dodatkowy zmysł, którego nic posiadają ludzie: jest on połączeniem zmysłów powonienia i smaku i ma swój własny receptor zwany organem Jacobsona. Organ len jest połączony z podniebieniem za pomocą specjalnego przewodu i przekazuje odbierane bodźce do ośrodków płciowych mózgu.

"Flehming"

Widoczny na zdjęciu kot wykrzywia wargi w typowym kacim grymasie, który powoduje przeniknięcie niektórych zapachów do organu Jacobsona.

"Flehming"

U wielu zwierząt mięsożernych, w tym także kotów, można zaobserwować dziwny grymas marszczenia nosa i wykrzywiania warg, czyli tzw. flehming. Obecnie uważa się, że w ten sposób niektóre zapachy (o znaczeniu erotycznym) przenikają do organu Jacobsona, struktury umieszczonej w części podniebiennej wielu zwierząt. U kotów domowych organ ten jest bardzo mały i słabo rozwinięty toteż grymas nie jest tak spektakularny jak u lwa czy tygrysa.

Język i smak

Koty bywają bardziej wybredne i kapryśne w doborze pożywienia niż psy, które chętniej akceptują typowo ludzką dietę, w tym także i słodycze. Psy mają kubeczki smakowe reagujące na słodycz, tymczasem koty, jako typowi mięsożercy, ich nie mają. Badania naukowe wykazały, że u psów istnieją połączenia nerwowe biegnące od języka do mózgu, odpowiedzialne za przekazywanie "słodkich" bodźców. Nie wykryto jednak tego rodzaju połączeń u kotów. Prawdopodobnie ów brak apetytu na słodycze należy tłumaczyć tym, że drapieżnikowi cukry nie są potrzebne; poza tym może on pełnić rolę ochronną, ponieważ u wielu kotowatych cukry wywołują zaburzenia trawienia. Już jednodniowe kocięta mają dobrze rozwinięty zmysł smaku, ale podobnie jak u ludzi, z wiekiem traci on swoją ostrość. Chwilowe stępienie tego zmysłu, połączone z utratą apetytu, może być jednym z powikłań choroby górnych dróg oddechowych. Podobna do szczoteczki ryżowej powierzchnia kociego języka składa się z setek pochylonych ku tyłowi wypustek (brodawek), zbudowanych z tej samej substancji co nasze paznokcie. Nie odgrywają one żadnej roli w funkcjonowaniu zmysłu smaku. U dużych kotowatych pomagają oddzielać mięso od kości ofiar; u małych zwierząt, takich jak kot domowy, pomagają w utrzymaniu czystości futerka.

Inne typowo kocie cechy

Podobnie jak przedstawione dotychczas zasadnicze "założenia konstrukcyjne", tak i pozostałe cechy właściwe kotowatym związane są z ich rolą łowców i mięsożernych.

Gruczoły skórne

Istnieją trzy zasadnicze gruczoły skórne: łojowe, ekrynowe i apokrynowe. Gruczoły łojowe umieszczone są w sąsiedztwie mieszków włosowych i wydzielają łój pokrywający włosy wodoodporną warstwą. W przeciwieństwie do ludzi, koty nie mają gruczołów potowych typu ekrynowego (wydalających wodnisty pot) na całym ciele; znajdują się one wyłącznie na poduszeczkach ich łap. Natomiast gruczoły potowe typu apokrynowego (wydzielające białawy płyn) znajdują się na całym ciele, ale ze względu na futro nie są one przydatne dla chłodzenia organizmu. Główną funkcją gruczołów apokrynowych u kołowatych jest wydzielanie silnie pachnącej substancji, używanej w celach sygnalizacyjnych: kot ocierając się o różne przedmioty zostawia na nich swój zapach, znacząc w ten sposób swoje terytorium.

Czy koty się pocą?

Koty mają niewiele gruczołów ekrynowych, toteż nigdy nic bywają "spocone jak mysz". Ich gruczoły apokrynowe również nie służą funkcji chłodzenia organizmu, toteż można by sądzić, że koty bardzo źle znoszą upały. Alternatywnym rozwiązaniem jest dla nich jednak wypromieniowywanie nadmiaru ciepła przez powłoki ciała (stosunek ich powierzchni do masy ciała jest znacznie wyższy niż u ludzi) lub - rzadziej - złajanie.

Przełyk

Na całej powierzchni ścianek przełyku kota rozmieszczone są mięśnie, umożliwiające zwierzęciu zwracanie nadmiaru pokarmu lub usuwanie substancji niepożądanych. Zdolność ta służy przede wszystkim usuwaniu niestrawnych części ciała ofiary. Czasem bywa też wykorzystywana do przynoszenia pokarmu kociętom. U ludzi jedynie górna część przełyku jest umięśniona, toteż zwracanie pokarmu na życzenie nie jest łatwe.

Jelita

Długość jelit kota jest mniej więcej równa czterokrotnej długości jego ciała - są więc znacznie krótsze niż u takich wszystkożerców jak ludzie czy psy, ale też dłuższe niż u pozostałych drapieżców. Wynika lo najprawdopodobniej z konieczności adaptacji do bardziej urozmaiconej diety, narzuconej przez udomowienie.

Opuszka nadgarstkowa

Nieco zagadkową częścią kociej anatomii jcsl pojedyncza poduszeczka piętowa położona z tyłu przedniej łapy, w oddaleniu od pozostałych poduszeczek, która nigdy nie styka się z ziemią. Poduszeczka la nie odgrywa żadnej roli podczas normalnego poruszania się, ale przypuszczalnie służy jako zabezpieczenie przed poślizgiem podczas lądowania po skoku.

Opuszki przedniej kończyny kota

Jedynie przednie kończyny zaopatrzone są w opuszki nadgarstkowe: przypuszczalnie pełnia one funkcję zabezpieczenia przed skutkami poślizgu.

KOCIE MRUCZENIE

Ten niezwykły dzwiek wydawany przezkoh domowe bywa przez ludzi odczytywany jako manifestacja dobrego samopoczucia i zadowolenia, ale czy jest tak w istocie? Mruczenie nie jest zwykłym głosem generowanym w krtani, jesl czymś znacznie bardziej tajemniczym. Wielu badaczy uważa, że dźwięk ten powstaje w wyniku wibracji krwi w dużej żyle położonej w jamie klatki piersiowej. W miejscu, w którym żyła przechodzi przez przeponę, skurcze mięśni wokół żyły - na przykład podczas wyginania grzbietu - zakłoi_ają pizepływ krwi, powodują*. oscylacje, których odgłos wzmocniony zostaje przez wypełnione powietrzem przewody oskrzelowe i tchawice. Mróczenie nie jest zjawiskiem wyłącznie akustycznym - daje się wyraźnie wyczuwać jako wibracja. Kiedy kocięla przychodzą na świat, są ślepe, nie mają węchu ani w pełni wykształconego słuchu. Dlatego leż głównym bodźcem, na który reagują, jest wibracja ciała matki, zapewniająca im poczucie bezpieczeństwa.

Do czego służą wąsy?

Koty zostały przez naturę wyposażone we włosy o wyspecjalizowanej funkcji, czyli wąsy, których rola nie jest jeszcze do końca zbadana. Przypuszcza się, że mają one coś wspólnego ze zmysłem dotyku; wiadomo- że po ich usunięciu kot przez dłuższy czas czuje się nieswojo. Jedna z teorii mówi, że w mroku wąsy odgrywają rolę niezwykle czułych i szybko reagujących anten, którymi kot bada niewidoczne w ciemności przedmioty. Niektórzy badacze twierdzą, że kot potrafi wygiąć ku dołowi wąsy i w ten sposób badać teren podczas nocnych skoków i przechadzek po nierównym gruncie.

Długość życia kotów

Średnia długość życia kota domowego wynosi około 15 lat, chociaż często zdarzają się osobniki przekraczające tę granicę, rzadko który dożywa sędziwego wieku lat 20. Rekordzistą jest pręgowany kocur o imieniu Puss, który przeżył 36 lat i jeden dzień. Istnieje także nie sprawdzona pogłoska o kocie, który wydał ostatnie tchnienie w wieku lat 43. Trudno jest o jednoznaczne porównanie wieku kota z odpowiadającym mu okresem życia ludzkiego. Popularna praktyka mnożenia kocich lat przez jakąś liczbę (najczęściej siedem) nie jest zadowalająca. Poniżej przedstawiam możliwie najdokładniejsze zestawienie odpowiadających sobie okresów życia.

Kot Człowiek
1 rok 16 lat
2 lata 24 lata
3 lata 28 lat
4 lata 32 lata
8 lat 48 lat
12 lat 64 lata
15 lat 76 lat
20 lat 96 lat

Dziękujemy pięknie Aniu za taki wykład !!!

Super !

Bardzo przydatne informacje

Super - dołaczamy sie do podziekowań